Wielu czytelników „Obiektywnej”, szczególnie osób starszych i tych zajmujących się historią naszych małych ojczyzn, ma świadomość ogromnej pomocy jaką mieszkańcy okolic Warszawy nieśli powstańcom i ludności cywilnej w trakcie Powstania Warszawskiego i po jego zakończeniu. Ale nawet tych zaskakuje udokumentowana informacja, że np. w niespełna dziewięciotysięcznym Milanówku, funkcjonowało 11 szpitali, 3 noclegownie i 4 kuchnie i że przez to niewielkie letnisko, w ciągu kilku miesięcy przeszło od 50 do 80 tyś. warszawiaków.
Tę piękną kartę w historii Milanówka odkrywa pani Jolanta Louchin, zastępca dyrektora ds. osobowych i płacowych Archiwum Państwowego w Warszawie w tekście „Milanowskie wille – siedziby szpitali polowych i miejsca ewakuacji szpitali warszawskich”, nadesłanym na konferencję „Ocalić wypędzonych. Pomoc mieszkańców Pruszkowa i okolicznych miejscowości więźniom obozu przejściowego Durchgangslager (Dulag) 121”, zorganizowaną przez Muzeum Dulag 121 w październiku 2014r.
Autorka tekstu pisze „Już od pierwszych dni Powstania do Milanówka, w którym utworzono doraźne szpitale polowe oraz umieszczono kilka ewakuowanych szpitali warszawskich, trafiali ranni, chorzy oraz kobiety i dzieci” i wymienia:
- Willa „Perełka” przy ul. Grudowskiej 12 - Szpital dla rannych przewożonych z Warszawy, a później z obozu przejściowego w Pruszkowie
- Willa „Starodrzew” obecnie ul. Kaprys 2 – Szpital Rady Głównej Opiekuńczej nr 2
- Willa „Marysia” przy ul. Prostej 13 – filia Kliniki Ginekologiczno-Położniczej z Placu Starynkiewicza
- Willa „Kresy” przy ul. Słowackiego 3 – Szpital Dziecięcy i i filia Szpitala Dzieciątka Jezus
- Willa „Bożenka” przy ul. Spacerowej 3 – Szpital Dzieciątka Jezus
- Szkoła przy ul. Królewskiej 69 – druga filia Szpitala Dzieciątka Jezus
- Willa „Gloria” przy ul. Warszawskiej 14 – Szpital PCK „Przy Skarpie”
- Willa „Zacisze” przy Słowackiego 6 – Szpital Ujazdowski
- Willa przy Wójtowskiej 4 – Szpital im. Ks. Anny Mazowieckiej
- Centralna Doświadczalna Stacja Jedwabnicza – Szpital Zakładu Ks. Baudouina
- Szpital Ewangelicki – wielokrotnie przenoszony w różne miejsca w Warszawie, ewakuowany do Milanówka, ale istnieje przypuszczenie, że chorzy z tego szpitala zostali umieszczeni w różnych szpitalach zorganizowanych wcześniej w Milanówku.
Na końcowych stacjach PKP i EKD znajdowały się punkty rozdzielania rannych, w których lekarze oceniali stan zdrowia i odsyłali rannych do konkretnych szpitali. W Milanówku taki punkt znajdował się w budynku stacji, a kierował nim dr Franciszek Bohdanowicz – pisze pani Jolanta Louchin.
Wyjątkową sytuację Milanówka potwierdza s. Małgorzata Krupecka w tekście „Pomoc wysiedlanej ludności Warszawy w świetle materiałów archiwalnych Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego (szarych urszulanek)”. Cytując wspomnienia wojenne sióstr pisze „…Szczególnie Milanówek był niesamowicie oblężony warszawiakami”.
W Galerii znajdą Państwo fotografie willi w ich aktualnym stanie.
Pani Jolanta Louchin w przypadku kilku willi podaje ilość łóżek i nazwiska lekarzy tam pracujących. Uzasadnia to w sposób następujący: „Tylko w stosunku do części szpitali dysponujemy danymi pozwalającymi określić liczbę łóżek lub liczbę personelu opiekującego się chorymi”.
Redaktorzy: Maciej Boenisch, Małgorzata Bojanowska i Aleksandra Wojda w „Od Redakcji” informują, że „Temat wypędzenia ludności cywilnej Warszawy podczas Powstania Warszawskiego oraz po jego zakończeniu nie został do tej pory w sposób wyczerpujący opracowany…Rozpoczynając publikację serii Zeszytów Muzeum Dulag 121, pragniemy tę lukę w polskiej historiografii XX wieku w ramach naszych skromnych możliwości systematycznie zapełniać”.
Dlatego zwracamy się do wszystkich, którzy byli świadkami tych wydarzeń i pamiętają co wówczas działo się w Milanówku i w okolicy lub posiadają wiedzę z relacji tych, którzy już odeszli z prośbą, by przekazali posiadane przez siebie informacje spisując je i przekazując do Archiwum Dokumentacji Osobowej i Płacowej przy ul. Okrzei w Milanówku lub by zechcieli podzielić się posiadanymi informacjami w komentarzach zamieszczonych pod artykułem.
Tak jak wcześniej podałam, powołane w artykule teksty został opublikowane w pierwszym numerze Zeszytów Muzeum Dulag 121, wydanym przez Muzeum, który ukazał się w połowie 2016 roku, a który trafił do moich rąk przed kilkunastu dniami. Przeczytałam z zapartym tchem, rozpoczynając lekturę oczywiście od tekstu poświęconego ofiarności mieszkańców Milanówka. Mieszkańcy Milanówka nie byli jedynymi, którzy nieśli pomoc. Z innych opublikowanych tekstów (jest ich 18 plus mapy i fotografie) oraz z mapy zamieszczonej na 221 stronie Zeszytu dowiadujemy się, że szpitale (Sz), noclegownie (N) i kuchnie (K) funkcjonowały również w innych okolicznych miastach: np. w Brwinowie 3Sz i 2K,w Grodzisku Maz. 7Sz i 1K, w Podkowie Leśnej 3Sz i 1N. Zachęcam do lektury. Cena zeszytu 18 zł.
Jak poinformowała mnie pani Małgorzata Bojanowska dyrektor Muzeum Dulag 121 „Zeszyty są dostępne w Muzeum Dulag 121, w niektórych pruszkowskich i warszawskich księgarniach. Możemy je też przesyłać za zaliczeniem pocztowym. Następny Zeszyt planujemy na pierwszą połowę 2017 r. jeśli zdobędziemy środki na jego wydanie.”
To może Cię zainteresować: